BereslimmeBoeken
BereslimmeBoeken zijn geanimeerde prentenboeken voor kinderen van 2 t/m 7 jaar waarin de verhalen tot leven worden gebracht met bewegende figuren, geluidseffecten, achtergrondmuziek en een mooie vertelstem (Frank Groothof, Georgina Verbaan en anderen). Ze stimuleren de woordenschat en het taalbegrip van het kind. Bij een groot aantal boeken worden vragen gesteld over woord- en verhaalbegrip en zijn er les- en ouderbrieven beschikbaar.
Bereslim hecht veel waarde aan het ontwikkelen van pedagogisch verantwoorde producten. Daarom werken we nauw samen met onder meer de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Leiden. Zij doen onderzoek naar de producten van Bereslim. Er is een voor onderzoekers een speciaal digitaal onderzoeksplatform beschikbaar. Hieronder vind je een overzicht van wetenschappelijk onderzoek in relatie tot BereslimmeBoeken.
Al op de kleuterschool blijft de sociale participatie van leerlingen met beperkingen achter. Dit komt mede door een negatieve houding van klasgenoten. De methode ‘Iedereen hoort erbij!’ gaat dit negatieve gedrag tegen.
Florianne Rademaker onderzocht de effecten van de methode ‘Iedereen hoort erbij!’ Deze methode combineert het lezen van digitale prentenboeken over beperkingen en aansluitende kringgesprekken met coöperatieve verwerkingsopdrachten. Het doel van het lespakket is om leerlingen te leren dat we allemaal anders zijn, en dat ondanks die verschillen iedereen erbij hoort. Uit het onderzoek van Florianne Rademaker blijkt dat 30% van de leerlingen met beperkingen na de interventie significant meer tijd besteedde in sociaal spel vergeleken met 12,5% in de controlegroep. Ook heeft de interventie een verzachtend effect op de houding van medeleerlingen. Het onderzoek bevestigt de toepasbaarheid van de Contact Theorie in inclusief onderwijs en bepleit permanente integratie van dergelijke interventies in het curriculum.
De digitale prentenboeken zijn beschikbaar in het Bereslimaanbod; het lespakket vanaf medio 2024.
Onderzoek van Adriana Bus (Universiteit van Stavanger, Noorwegen) & Rosalie Anstadt laat zien dat de inzet van digitale prentenboeken in gezinnen de voorleesroutine veranderen: kinderen lezen en herlezen meer boeken dan bij gewoon voorlezen gebeurt en horen daardoor meer Nederlands. Deze ervaring beïnvloedt hun taalontwikkeling. De resultaten laten een klassiek cross-over effect zien: in beide groepen (Papier eerst of Digitaal eerst) is alleen sprake van groei als de gezinnen toegang hebben tot digitale prentenboeken. De conclusie van de onderzoekers is dat digitale prentenboeken een veelbelovend hulpmiddel zijn met name als ouders thuis een andere taal dan Nederlands spreken en voorlezen van Nederlandse boeken een lastige opgave vinden.
Digitaal prentenboek stimuleert taalvaardigheid van kleuters
Traditioneel voorlezen is voor de meeste kinderen een effectieve manier om taalvaardigheid te stimuleren, maar niet voor alle kinderen. Het promotieonderzoek van orthopedagoog Rachel Plak toont aan dat een deel van de kleuters pas leert als de boeken filmachtige beelden en muziek bevatten. Voor deze kleuters is de implementatie van digitale prentenboeken in het curriculum van het kleuteronderwijs cruciaal. Rachel Plak promoveerde op 15 december 2016 met haar onderzoek naar de digitale prentenboeken Bereslim.
Download de samenvatting van het onderzoek hier (bron: Samenvatting uit Plak, R.D., Kegel, C.A.T., & Bus, A. G. (2014). Ontluikende geletterdheid stimuleren met digitale prentenboeken: verschillen tussen kleuters. 4W, 3, 22-29.
Metastudie toont aan: digitaal prentenboek effectiever dan traditioneel prentenboek
Zsofia Takacs, promovendus bij de Universiteit Leiden, deed een literatuuronderzoek en maakte een kwantitatieve samenvatting van 43 afzonderlijke studies. In deze onderzoeken werden verhalen aangeboden via zowel een traditioneel prentenboek als in digitale vorm. In alle studies bleken de multimediafuncties van digitale prentenboeken een verrijking: kinderen scoren beter wat betreft het verhaalbegrip en de woordenschat dan wanneer zij worden voorgelezen uit prentenboeken met statische illustraties. Ook bleek dat van alle kinderen de taalzwakke kinderen het meest profiteren. Programma’s waarbij kinderen tijdens het voorlezen kunnen spelen met details in de plaatjes, zijn echter niet effectief. Dit leidt af van het verhaal. Een samenvatting van het proefschrift vindt u hier (bron: Takacs, Z.K. On-screen children’s stories : the good, the bad and the ugly. Universiteit Leiden, 2015).
NB: in BereslimmeBoeken wordt het boek onderbroken voor een vraag, dat blijkt wel effectief (zie studies hier onder).
BereslimmeBoeken effectiever dan computerspel of digitaal prentenboek met statische beelden
Het positieve effect van digitale prentenboeken op de taalontwikkeling van jonge kinderen is opnieuw bevestigd in onderzoek door de Universiteit Leiden. In 2012 promoveerde Daisy Smeets op een onderzoek naar de effecten van een voorloper van BereslimmeBoeken. Kleuters die 4 weken lang 20 minuten per week digitale prentenboeken hadden ‘gelezen’ op de computer, leerden bijna 30% meer moeilijke woorden dan kinderen in de controlegroep die in dezelfde tijd (andere niet boekgerelateerde) computerspelletjes speelden. Ook kwam naar voren dat videoboeken met bewegende beelden en geluidseffecten effectiever zijn in het vergroten van de woordenschat dan digitale boeken met enkel statische afbeeldingen. De extra informatie in videoboeken ondersteunt kinderen om betekenissen uit tekst af te leiden. Verder blijkt dat het stellen van meerkeuzevragen tijdens het verhaal, zoals bij BereslimmeBoeken gebeurt, een effectieve manier is om nieuwe woorden te leren. Het zelfstandig ‘lezen’ van een digitaal prentenboek is ook effectief bij kinderen met een ernstige spraak-taalmoeilijkheden (ESM), mits achtergrondmuziek en geluidseffecten achterwege worden gelaten. Een samenvatting van het proefschrift vindt u hier (bron: Smeets, D.J.H. Storybook apps as a tool for early literacy development. Universiteit Leiden, 2012).
De vragen bij BereslimmeBoeken stimuleren de woordenschat effectief
De universiteit van Leiden heeft onderzocht of digitale prentenboeken leerzamer worden wanneer er instructie over woorden wordt toegevoegd. Uit dit onderzoek, dat is uitgevoerd met een voorloper van het programma Bereslimme Boeken, komt naar voren dat dit inderdaad het geval is. Kinderen leren moeilijke woorden beter wanneer hier een instructie bij zit. De manier waarop de woorden geïnstrueerd worden, lijkt hierbij van belang te zijn. Een vragende vorm is belangrijk voor het aanleren van nieuwe woorden. Vooral meerkeuzevragen blijken zeer effectief. Het gebruik van een computerprogramma heeft overigens nog een toegevoegde waarde. Door te werken op de computer in plaats van verbaal antwoord te geven, trainen kinderen namelijk zowel receptieve als expressieve taal. Tot slot bleek een beperkt aantal onderbrekingen tijdens het lezen van een tekst geen negatieve gevolgen te hebben. Bereslimme Boeken beschikt over dit type meerkeuzevragen om de woordenschat en het verhaalbegrip te stimuleren. Het volledige artikel vindt u hier (bron: Daisy J.H. Smeets, Adriana G. Bus.Interactive electronic storybooks for kindergartners to promote vocabulary growth.Journal of Experimental Child Psychology (2012)).
BereslimmeBoeken stimuleert verhaalbegrip en expressieve woordenschat
Digitale prentenboeken kunnen een significante bijdrage leveren aan verhaalbegrip en expressieve woordenschat. Dat concludeert Marian Verhallen van de Universiteit Leiden in haar proefschrift over het onderzoek naar Bereslimme Boeken. Ze deed onderzoek naar het effect van multimediale toevoegingen aan prentenboeken op de leesontwikkeling van jonge kinderen voor wie het Nederlands niet de moedertaal is. Ze stelt dat kinderen met een taalachterstand hun woordenschat met 600 woorden per jaar kunnen uitbreiden wanneer ze twee keer per week een digitaal prentenboek ‘lezen’. De kans op leerproblemen kan daardoor aanzienlijk worden verminderd. Enkele opvallende uitkomsten van het onderzoek:
- Video, muziek en geluidseffecten leiden in combinatie met de gesproken tekst tot een beter begrip van het verhaal en een toename in woordenschat en syntaxis.
- Video had vooral een positief effect op begrip van de diepere lagen in een verhaal. De kinderen begrepen meer van doelen en motieven van hoofdfiguren. Effect op taal trad vooral op nadat het verhaal meerdere keren was herhaald.
- Kinderen die moeite hebben het verhaal te begrijpen, haken bij een tweede of derde keer lezen snel af. Bij het digitaal prentenboek neemt de aandacht van de kinderen echter niet af. Ook niet bij de kinderen die de tekst maar gedeeltelijk begrijpen. Zij bleven tijdens het onderzoek gemotiveerd om het verhaal meerdere malen opnieuw te horen.
Een samenvatting van het proefschrift vindt u hier (bron: Verhallen, M.J.A.J. Video storybooks as a bridge to literacy. Universiteit Leiden, 2009).
Wat weten we over ict en taalontwikkeling van jonge kinderen
In deze publicatie beschrijft professor Adriana G. Bus belangrijke inzichten die uit het onderzoek naar de effectiviteit van computers in het peuter- en kleuteronderwijs naar voren komen. Met een voorloper van BerslimmeBoeken als voorbeeld wordt uitgelegd waardoor kinderen met digitale prentenboeken meer begrijpen van de hoofdlijn van een verhaal. En ook waardoor het komt dat digitale prentenboeken een groter effect hebben op de woordenschat dan gewone prentenboeken. Verder wordt uitgelegd dat kinderen zich bij digitale prentenboeken beter kunnen inleven in de gevoelswereld van de hoofdpersonen. Deze publicatie vindt u hier (bron: Stichting Kennisnet ICT op school, september 2009).
Interactieve prentenboeken van Bereslim extra leerzaam
In dit artikel leggen professor Adriana G. Bus en Maria T. de Jong (Universiteit Leiden) uit waarom interactieve prentenboeken zo’n belangrijke meerwaarde hebben ten opzichte van gewone boeken. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat verhaalbegrip en woordenschat verbeteren door kenmerken als beweging, geluid en muziek. De auteurs vinden dat ontwikkeling van internetsites als Bereslim.nl, met een ruim aanbod aan aansprekende verhalen voor jonge kinderen, de komende jaren topprioriteit zou moeten zijn in het onderwijs. Het volledige artikel vindt u hier (bron: Een witte is een poes, een zwarte een kat… De wereld van het jonge kind, jaargang 34, mei 2007).
Elektronische boeken op internet: Nieuwe kansen voor risicokinderen?
Een onderzoek naar de kenmerken van bezoekers van Bereslim.nl, die in de periode van maart tot september 2006 toegang kregen tot de digitale prentenboeken van Bereslim. Het onderzoeksverslag vindt u hier (bron: Tamara Mansen. Elektronische boeken op internet: Nieuwe kansen voor risicokinderen? Masterproject Pedagogische Wetenschappen, juni 2007).
De weg naar een literaire canon begint bij prentenboeken
Bijdrage van mw prof.dr. A.G. Bus (Universiteit Leiden) aan de KNAW-discussiebijeenkomst over geletterdheid, gehouden in het Trippenhuis op 28 oktober 2005 te Amsterdam. De volledige rede vindt u hier.
Digitale prentenboeken via internet
Wetenschappers van de universiteit van Leiden publiceerden een artikel over onderzoek naar het gebruik van Bereslim. Tussen maart en oktober 2006 kregen gebruikers gratis toegang tot de digitale prentenboeken van Bereslim, na het invullen van een enquête. Het onderzoek is gericht op het bepalen van het gebruik door (kinderen van) lager en hoger opgeleide ouders. Het volledige artikel vindt u hier (bron: Marianne van Dijken, Adriana Bus en Maria de Jong. Open Access to Living Books on Internet: A New Chance to Bridge the Linguistic Gap for At-Risk Preschoolers. European Journal of Special Needs Education, Volume 26, Issue 3, August 2011, pages 299-310).
Digitale prentenboeken vergroten taalbegrip en woordenschat meer dan gewone prentenboeken
Een van de eerste onderzoeken door de Universiteit Leiden (Marian Verhallen, Jeanet Bus, Maria de Jong) naar digitale prentenboeken laat zien dat het effect ervan op de taalontwikkeling groot is. Uit het onderzoek blijkt:
- Kinderen met een zwakke taalontwikkeling profiteren meer van digitale prentenboeken dan van gewone prentenboeken.
- Als filmische beelden en geluiden aan prentenboeken worden toegevoegd, begrijpen deze kinderen aanzienlijk meer van de complexere lagen van het verhaal. Ook leren ze meer nieuwe woorden en zinsstructuren bij.
- De kinderen leren m.b.v. digitale prentenboeken in een half uur tijd 5 à 6 nieuwe woorden (terwijl dit gemiddeld 2 à 3 woorden per dag is).
Het volledige artikel vindt u hier (bron: Verhallen, Maria .J.A.J., Adriana G. Bus, Maria T. de Jong. Elektronische boeken in de vroegschoolse educatie. Amsterdam: Stichting lezen, 2004.)
